18 Απριλίου 2017 ♦  Στάση αναμονής τηρούν οι Έλληνες επιχειρηματίες που δραστηριοποιούνται στην Τουρκία, έπειτα από τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος της 16ης Απριλίου στη γείτονα, που ανέδειξαν νικητή τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και το "ναι", ανοίγοντας τον δρόμο για τη μεταβολή του πολιτεύματος της χώρας σε Προεδρική Δημοκρατία με μεγάλη συγκέντρωση εξουσιών στον Πρόεδρο.

Όπως επισημαίνουν Έλληνες επιχειρηματίες, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, η τουρκική αγορά ήταν ήδη "παγωμένη" μετά την απόπειρα πραξικοπήματος του περασμένου Ιουλίου: η εγχώρια κατανάλωση είχε μειωθεί κάθετα τους τελευταίους μήνες, ενώ δεν γίνονταν σοβαρές εμπορικές πράξεις. Ενδεικτικό είναι ότι η εικόνα ακόμη και της εξαιρετικά δημοφιλούς σκεπαστής αγοράς του "Καπαλί Τσαρσί" στην Κωνσταντινούπολη, πόρρω απέχει πλέον από τον συνήθη συνωστισμό, εξαιτίας τόσο των πρόσφατων τρομοκρατικών επιθέσεων, όσο και της πτώσης της κατανάλωσης.

Σύμφωνα με τους επιχειρηματίες, η κατάσταση σχετικά με το τι μέλλει γενέσθαι και για την επιχειρηματικότητα στην Τουρκία, αναμένεται να ξεκαθαρίσει περισσότερο μετά από δέκα ημέρες τουλάχιστον, αφού έως τότε εκτιμάται ότι θα έχει φανεί αφενός η δυναμική των αντιδράσεων, που ξεκίνησαν χτες μέσω της οργάνωσης τεσσάρων συγκεντρώσεων διαμαρτυρίας στην Κωνσταντινούπολη, κι αφετέρου η πρόθεση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να αποδεχτεί την εκ νέου καταμέτρηση των ψήφων, ώστε να απαντήσει στις καταγγελίες για νοθεία του εκλογικού αποτελέσματος.

Κρούσεις Τούρκων επιχειρηματιών για αγορές ακινήτων στην Ελλάδα με στόχο την άδεια παραμονής

Όπως δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρόεδρος του Ελληνοτουρκικού Επιμελητηρίου Βορείου Ελλάδος, Δημήτρης Συμεωνίδης, από ερωτήματα που ο ίδιος έθεσε σε επιχειρηματίες στην Τουρκία τους τελευταίους μήνες, είτε Έλληνες κι άλλους ξένους είτε ντόπιους, προέκυψε ότι όλοι ήταν σε κατάσταση αναμονής και όσο περνούσε ο χρόνος και πλησίαζε το δημοψήφισμα υπήρχε έκδηλη ανησυχία.

"Υπήρχαν και κάποιες περιπτώσεις Τούρκων επιχειρηματιών, που έκαναν ταξίδια στην Ελλάδα, τόσο στη Θεσσαλονίκη, όσο και στην Αθήνα, προκειμένου να αγοράσουν κάποιο ακίνητο υψηλής αξίας, για να εξασφαλίσουν την άδεια παραμονής που το συνόδευε. Αυτό συνέβαινε και επειδή το κυνηγητό δεν είχε εκλείψει και γίνονταν συλλήψεις επιχειρηματιών χωρίς να δικαιολογείται αυτή η ενέργεια" υποστήριξε ο κ. Συμεωνίδης, σύμφωνα με τον οποίο η αγορά είχε ούτως ή άλλως παγώσει τους τελευταίους δύο μήνες.
"Την Καθαρά Δευτέρα που βρέθηκα στο Καπαλί Τσαρσί, και με ποδήλατο να περνούσες, εύκολο ήταν. Δεν υπήρχε τόσος κόσμος όσο συνήθως. Οι δε δρόμοι προς την Αιγυπτιακή Αγορά, όπου συνήθως πολλοί Τούρκοι πραγματοποιούν αγορές γιατί υπάρχουν και καταστήματα με είδη προικός, επίσης δεν είχαν τη συνηθισμένη κίνηση. Οι άνθρωποι ήταν και είναι συγκρατημένοι στο να ξοδέψουν χρήματα" επισήμανε, προσθέτοντας πάντως ότι κάποιες κινήσεις "αγκαλιάζονται" από τον πληθυσμό ώς εθνικής σημασίας.

Έκπτωση 10% στα ταξί "ντολμούς" για όποιον αποδείκνυε ότι μετέτρεψε δολάρια σε τουρκικές λίρες

"Τον περασμένο Δεκέμβριο που βρέθηκα στο Μακροχώρι τής Τουρκίας, εκεί όπου βρίσκεται στο σπίτι της Λωξάντρας, τα ντολμούς, αυτά τα ταξί που μεταφέρουν πολλούς ανθρώπους μαζί, είχαν αναρτημένη πινακίδα -και ολόκληρο πανό υπήρχε- που ανέφεραν ότι προσφέρουν 10% έκπτωση σε οποιοδήποτε κόμιστρο για όποιον αποδείξει με το χαρτί του ανταλλακτηρίου, πως έχει εξαργυρώσει 100 δολάρια και τα έχει μετατρέψει σε τουρκικές λίρες. Ήταν η εποχή που είχε ζητηθεί η ρευστοποίηση συναλλάγματος" τόνισε (σ.σ. ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είχε συμβουλέψει τους Τούρκους να μετατρέψουν το ξένο συνάλλαγμα σε χρυσό ή τουρκικές λίρες, για να τονωθεί η ανάπτυξη).

Η ένταση της ρητορικής του Ερντογάν θα μετριαστεί

Κατά τον κ.Συμεωνίδη, η ρητορική του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, σε βάρος και της Ελλάδας, τελικά θα μετριαστεί. "Ο Ερντογάν δεν θα σταματήσει τη ρητορική αυτή μέχρι να ολοκληρωθεί η καταμέτρηση των ψήφων, την οποία προσωπικά πιστεύω ότι θα επαναλάβει. Πιστεύω ότι μετά θα μετριάσει την ένταση της ρητορικής του. Το ίδιο εκτιμώ ότι θα συμβεί και με την κατάργηση του υπουργού Ευρωπαϊκών Υποθέσεων. Πιστεύω ότι θα τον επαναφέρει με κάποιον τρόπο, γιατί δεν θα κόψει τη σχέση του με την Ευρώπη. Δεν μπορεί να πιστεύει ότι οι Ευρωπαίοι επενδυτές, όσο μεγάλα συμφέροντα και αν έχουν στην Τουρκία, είναι εγκλωβισμένοι στη χώρα και δεν μπορούν να φύγουν. Πιστεύω ότι είναι ρεαλιστής" επισήμανε και πρόσθεσε ότι για τις επόμενες τουλάχιστον 10 ημέρες και μέχρι να γίνουν πιο ξεκάθαρες οι ισορροπίες, οι Έλληνες επιχειρηματίες στη χώρα δεν έχουν άλλη επιλογή από το να τηρήσουν στάση αναμονής.

Δεν συμφέρει τον Ταγίπ Ερντογάν να κόψει γέφυρες

Ο Γεδεών Βούλης της Voulis Chemicals είναι ένας από τους πρώτους Έλληνες επιχειρηματίες που μπήκαν στην αγορά της Τουρκίας, όπου κατάφερε να δημιουργήσει περισσότερα από 1000 πλυντήρια αυτοκινήτων, αξιοποιώντας ένα ιδιαίτερο σύστημα franchising. Μόνο στη Κωνσταντινούπολη η εταιρία διαθέτει 450 πλυντήρια. Ερωτηθείς πώς εκλαμβάνει το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, ο κ.Βούλης επισήμανε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι είναι νωρίς ακόμη για να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα και πρόσθεσε ότι η πτώση στην εμπορική κίνηση ήταν κάτι που είχε εκδηλωθεί αμέσως μετά το πραξικόπημα, καθώς από τότε δεν συνέβαιναν σοβαρές εμπορικές πράξεις, ενώ οι Τούρκοι καταναλωτές αγόραζαν τα απολύτως απαραίτητα.

"Στο δημοψήφισμα επικράτησε το "ναι", κάτι που σημαίνει ότι έχουμε μια νομιμοποιημένη συνταγματικά "ενός ανδρός αρχή". Αν επικρατούσε το "όχι", θα είχαμε το ίδιο, μόνο που θα ήταν άτυπη" είπε χαρακτηριστικά και πρόσθεσε ότι, παρά την αρνητική ρητορική του Ταγίπ Ερντογάν για την Ελλάδα, που απευθύνεται κυρίως στο εσωτερικό κοινό, δεν θα υπάρξει ιδιαίτερη επίπτωση στις διμερείς συναλλαγές, καθώς δεν συμφέρει τον Ταγίπ Ερντογάν να "κόψει γέφυρες" με μια χώρα, με την οποία συντηρεί σημαντικές εμπορικές συναλλαγές.

Το πολωτικό κλίμα στην Τουρκία χρονολογείται από το 2013, οπότε το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος δεν εξέπληξε

Ο Στέφανος Χατζημανώλης είναι αντιπρόεδρος του Ελληνοτουρκικού Επιμελητηρίου Βορείου Ελλάδος και ιδιοκτήτης της εταιρείας γενικού τουρισμού Silver Holidays, ενώ έχει φέρει στη Θεσσαλονίκη το τουρκικό brand "Smyrna Boyoz", το οποίο προσφέρει πάνω από 30 διαφορετικά αρτοσκευάσματα αναλόγως ώρας, από παστουρμαδόπιτες μέχρι πίτες με σουτζούκι.

Κατά τον κ.Χατζημανώλη, το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος δεν εξέπληξε όσους ‘Ελληνες παρακολουθούν από κοντά τις εξελίξεις στην τουρκική αγορά, καθώς το πολωτικό κλίμα δεν είναι σημείο των ημερών αυτών, αλλά μια διαδρομή που ξεκίνησε από το 2013, με τις διαδηλώσεις για το Πάρκο Γκεζί και συνέχισε να γίνεται αισθητό στην τουρκική κοινωνία.

Η απώλεια των μεγάλων αστικών κέντρων ίσως έχει ευνοϊκή επίπτωση στην πολιτική Ερντογάν, οδηγώντας τον σε θετικές αλλαγές
Κατά τον κ.Χατζημανώλη, το γεγονός ότι, βάσει των αποτελεσμάτων του δημοψηφίσματος, ο Ταγίπ Ερντογάν "έχασε" από το πλάι του τα μεγάλα αστικά κέντρα και τα παράλια της Τουρκίας, ενδεχομένως να λειτουργήσει τελικά θετικά στην πολιτική του, αφού θα αντιληφθεί ότι χρειάζονται εσωκομματικές αλλαγές και νέα πρόσωπα σε επίπεδο αυτοδιοίκησης.

Κατά τον ίδιο, ίσως ο Ερντογάν αντιληφθεί τώρα ότι χρειάζεται να "επιστρατεύσει" στην κυβέρνησή του πιο εξωστρεφή πρόσωπα, που θα τον βοηθήσουν να βελτιώσει το προφίλ του στη Δύση, αλλά κι εντός των συνόρων της χώρας του, καθώς "η συζήτηση και στο εσωτερικό της Τουρκίας δεν ήταν τόσο τι φέρνει ο νόμος που θέλει να περάσει ο Ερντογάν, αλλά το ποιος είναι ο ίδιος ο Ερντογάν".

Σε κάθε περίπτωση, σημείωσε, το έντονα πολωτικό κλίμα στην Τουρκία είναι κάτι πάρα πολύ κουραστικό για τον ξένο επιχειρηματία, που το εισπράττει κάθε μέρα όπου βρεθεί και όπου σταθεί, με τη λογική του "άσπρου-μαύρου", και που υποχρεούται να το "διασχίζει". Κατά τον κ.Χατζημανώλη, στο χρηματοοικονομικό επίπεδο, τα πάντα κινούνται "νορμάλ" -όπως χαρακτηριστικά λέει- στην Τουρκία, από τα επίπεδα της γραφειοκρατίας μέχρι τη λειτουργία των τραπεζών, αλλά οι Ευρωπαίοι είναι έξαλλοι με τον Ταγίπ Ερντογάν κι αυτό δημιουργεί μεγάλα προβλήματα.

"Καμιά μεγάλη εταιρεία, είτε αυτή λέγεται Siemens είτε λέγεται Philips, δεν θα απεμπολήσει τα μεγάλα συμφέροντά της στην Τουρκία αν δεν τη συμφέρει, αλλά η αλήθεια είναι ότι συνεργασία με τη δημόσια διοίκηση έχει γίνει πολύ δύσκολη" σημείωσε.

Νερό στον μύλο των τεταμένων σχέσεων ρίχνει και η Ευρώπη

Κατά τον ίδιο, νερό στον μύλο των τεταμένων σχέσεων της Τουρκίας με τις ευρωπαϊκές χώρες ρίχνει και η στάση των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, όπως οι γενικότερες κινήσεις της Γερμανίας ή η απόφαση της Ολλανδίας να απελάσει την Τουρκάλα υπουργό Οικογενειακών Υποθέσεων, λίγες ώρες αφότου είχε εμποδίσει την έλευση στη χώρα του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών.

"Δεν είναι τυχαίο ότι μεταξύ των Τούρκων της Γερμανίας θριάμβευσε το "ναι", ούτε ότι το "ναι" πήρε τόσες ψήφους στην Ολλανδία, ενώ πχ, στην Ιταλία ή στην Ισπανία επικράτησε το "όχι" με διαφορά" υπογράμμισε ο κ.Χατζημανώλης.

Σε σχέση με το κατά πόσο θα επηρεαστεί η ελληνική επιχειρηματική δραστηριότητα στην Τουρκία, ο ίδιος παρατηρεί ότι οι ελληνοτουρκικές σχέσεις, που σε μεγάλο βαθμό βασίζονται στο θυμικό, κινούνται ήδη πάνω σε ένα πολύ αρνητικό υπόβαθρο τα τελευταία πολλά χρόνια και ότι υπάρχει ήδη στασιμότητα.

"Οι διμερείς σχέσεις βρίσκονται σε πολύ κακό σημείο και έγιναν ακόμη χειρότερες μετά το πραξικόπημα και τη μη παράδοση στην Τουρκία των αξιωματικών που κατέφυγαν στην Ελλάδα. Πιστεύω ότι τα πράγματα θα γίνουν χειρότερα και οι σχέσεις θα επιδεινωθούν, γιατί δεν μπορείς να λύσεις ανατολίτικα ζητήματα με δυτικές συνταγές. Αυτό θα επιδράσει και στις ελληνικές επιχειρήσεις" κατέληξε.

Οι ελληνοτουρκικές οικονομικές σχέσεις με αριθμούς

Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία, που ανακοίνωσε το γραφείο Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων της ελληνικής πρεσβείας στην Άγκυρα τον Μάρτιο του 2016, ο ελληνικές εξαγωγές στην Τουρκία ανήλθαν το 2015 (προσωρινά στοιχεία) σε 1,668 δισ. ευρώ έναντι 3,042 δισ. το 2014 παρουσιάζοντας μεγάλη μείωση 45,2%, η οποία οφειλόταν αποκλειστικά στη μείωση των εξαγωγών προϊόντων καυσίμων.

Οι δε εξαγωγές χωρίς τα καύσιμα ανήλθαν σε 763,2 εκατ. ευρώ, έναντι 766,2 εκατ. το 2014 μειωμένες κατά 0,4 %. Οι τουρκικές εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 9,2% και 2 %, με και χωρίς καύσιμα αντίστοιχα. Ομοίως, ο όγκος εμπορίου μειώθηκε κατά 30,2% ενώ το εμπορικό πλεόνασμα είχε αρνητική μεταβολή κατά 78,5% (χωρίς καύσιμα το ισοζύγιο, (-196 εκατ. το 2015) είναι ελλειμματικό και διευρύνθηκε κατά 12,4%).

Σε ό,τι αφορά τις επενδύσεις, σύμφωνα με στοιχεία της Turkstat (που αναφέρονται σε έκθεση του γραφείου ΟΕΥ με ημερομηνία 29/04/2015), το συνολικό επενδεδυμένο ελληνικό κεφάλαιο στην Τουρκία ανέρχεται σε 6,6 δισ. ευρώ και η Ελλάδα κατατάσσεται πέμπτη μεταξύ των σημαντικότερων ξένων επενδυτών στην Τουρκία. Από τις περίπου 500 επιχειρήσεις ελληνικών συμφερόντων, οι 250 εδρεύουν στην Κωνσταντινούπολη. Σύμφωνα πάντως με στοιχεία του Ελληνοτουρκικού Επιμελητηρίου (Ιανουάριος 2016), η αξία των ελληνικών επενδύσεων στη χώρα ξεπερνά τα 8 δισ. ευρώ.

Αλεξάνδρα Γούτα

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ