2 Ιουνίου 2017 ♦ Τα περισσότερα είδη μεγάλων ψαριών, μεταξύ των οποίων οι καρχαρίες, τα σαλάχια και οι μπακαλιάροι, απειλούνται με εξαφάνιση από τα νερά της Μεσογείου, ενώ η κατάσταση είναι καλύτερη στις άλλες ευρωπαϊκές θάλασσες, σύμφωνα με μια νέα ευρωπαϊκή επιστημονική έρευνα με ελληνική συμμετοχή.
Τους μεγαλύτερους κινδύνους αντιμετωπίζουν τα ψάρια που είναι μεγαλύτερα από ενάμισι μέτρο. Όσο μεγαλύτερο είναι ένα ψάρι, τόσο πιο «ζόρικα» είναι τα πράγματα γι' αυτό, σύμφωνα με τη μελέτη. Περίπου τα μισά είδη μεγάλων ψαριών απειλούνται με εξαφάνιση στην Ευρώπη, ενώ στη Μεσόγειο σχεδόν όλα. Επιβεβαιώνοντας ευρήματα προηγούμενων μελετών, η νέα έρευνα δείχνει ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα επικεντρώνεται στη Μεσόγειο, όπου η υπεραλίευση έχει οδηγήσει στην αλόγιστη υπερεκμετάλλευση και στη σταδιακή εξαφάνιση μιας πολύ μεγαλύτερης αναλογικά βιομάζας ψαριών από ό,τι στο βορειοανατολικό Ατλαντικό.
Τα μεγάλα ψάρια είναι πιο ευάλωτα, επειδή αναπτύσσονται με πιο αργό ρυθμό, ωριμάζουν φθάνοντας στην αναπαραγωγική ηλικία σε περισσότερο χρόνο, αποκτούν λιγότερους απογόνους και έρχονται αντιμέτωπα με μεγαλύτερη ζήτηση εκ μέρους των καταναλωτών και των ψαράδων (επαγγελματιών και ερασιτεχνών). Οι ευρωπαίοι ερευνητές, με επικεφαλής τον Πολ Φερνάντεζ της Σχολής Βιολογικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Αμπερντίν της Σκωτίας, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό "Nature Ecology & Evolution", μελέτησαν τους πληθυσμούς 1.020 ψαριών διαφόρων μεγεθών γύρω από όλη την Ευρώπη. Από αυτά, τα 67 (ποσοστό σχεδόν 7%) απειλούνται με εξαφάνιση. Όμως από τα 84 είδη ψαριών με μήκος πάνω από 1,5 μέτρα, τα μισά (ποσοστό 51%) απειλούνται με εξαφάνιση.
Ένας έλληνας επιστήμονας, ο Πάρις Βασιλακόπουλος του Κοινού Ερευνητικού Κέντρου (Joint Research Centre-JRC) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ), αξιολόγησε τις εξελίξεις στα νερά της Μεσογείου. Από ελληνικής πλευράς συμμετείχαν επίσης οι ερευνητές Χρήστος Μαραβέλιας (ΕΛΚΕΘΕ και Ευρωπαϊκή Επιτροπή) και Κώστας Παπακωνσταντίνου. Η «ετυμηγορία» τους είναι άκρως ανησυχητική: από τα 39 είδη μεγάλων ψαριών της Μεσογείου, των οποίων εκτιμήθηκαν τα ιχθυαποθέματά τους, ούτε ένα δεν κρίθηκε βιώσιμο. Πολύ σοβαρή κρίνεται η κατάσταση για τον μπακαλιάρο, τα εννέα από τα 12 είδη του οποίου υφίστανται ρυθμούς εκμετάλλευσης που είναι τουλάχιστον πενταπλάσιοι από τους ρυθμούς που κρίνονται βιώσιμοι.
Οι επιστήμονες επισήμαναν ότι η Μεσόγειος, ως ημίκλειστη θάλασσα σε αντίθεση με τον ανοιχτό Ατλαντικό ωκεανό, αντιμετωπίζει πολλαπλούς παράγοντες περιβαλλοντικού στρες, από την αύξηση της θερμοκρασίας λόγω της κλιματικής αλλαγής και την οξίνιση των υδάτων λόγω αύξησης του διοξειδίου του άνθρακα στα νερά της έως την παράκτια ρύπανση και την καταστροφή των οικοσυστημάτων της. Σε όλα αυτά έρχεται να προστεθεί η παραδοσιακά πιο «χαλαρή» αλιευτική διαχείριση και επιτήρηση που υπήρχε ανέκαθεν στη Μεσόγειο.
Η μελέτη αναφέρει ότι ενώ τα περισσότερα εμπορικά ψάρια της Ευρώπης δεν απειλούνται με εξαφάνιση ακόμη, δεν ισχύει το ίδιο για τα περισσότερα από τα μεγάλα ψάρια, ιδίως της Μεσογείου. Εκτός από τους καρχαρίες, τα σαλάχια και τους μπακαλιάρους, υπό σοβαρή απειλή βρίσκονται οι οξύρρυγχοι και άλλα συγγενικά είδη της οικογένειας των οξυρρυγχιδών, η διπτέρυγη μουρούνα, o ροφός, ο ιππόγλωσσος, ο ατλαντικός σολομός κ.α.
Όπως είπε ο Βασιλακόπουλος, «η μελέτη αναδεικνύει τη σοβαρή υπεραλίευση στη Μεσόγειο, σε αντίθεση με τη βελτιωμένη εικόνα στο βορειοανατολικό Ατλαντικό. Ενώ στον τελευταίο έχουν τεθεί όρια για τις ψαριές και έχουν επιβληθεί αυστηροί κανόνες επιτήρησης της αλιείας, στη Μεσόγειο υπάρχει ένας μεγαλύτερος αριθμός αλιευτικών σκαφών που χρησιμοποιούν πολλαπλό αλιευτικό εξοπλισμό, ενώ σε μεγάλο βαθμό δεν υπάρχουν αντίστοιχα όρια στις ψαριές και η επιτήρηση των αλιέων είναι ανεπαρκής».
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υιοθέτησε πρόσφατα τη νέα αλιευτική στρατηγική MEDFISH4EVER («Ψάρια στη Μεσόγειο για πάντα»), σε μια προσπάθεια να βελτιώσει την κατάσταση των πληθυσμών των ψαριών στα ύδατα της Μεσογείου. Αλλά ασφαλώς, όπως επισημαίνουν και οι επιστήμονες, χρειάζονται περισσότερα μέτρα, ιδίως για τα μεγάλα ψάρια που είναι σημαντικά από οικολογική άποψη.
Σύνδεσμος για την επιστημονική δημοσίευση εδώ.
Παύλος Δρακόπουλος
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
