16 Οκτωβρίου 2017 ♦ Τεχνάσματα, δωροδοκίες και άλλου είδους «ευφυείς επινοήσεις», αναγκάζονται να χρησιμοποιήσουν εξελικτικά τα φυτά, προκειμένου να προσελκύσουν για περισσότερο από μία φορά τα κατάλληλα εκείνα έντομα που θα τα γονιμοποιήσουν και αναπαράξουν, αμείβοντάς τους μάλιστα όχι μόνο με πίστη, αλλά και με... νέκταρ και γύρη, αναφέρει ο ομότιμος καθηγητής Μελισσοκομίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Ανδρέας Θρασυβούλου.
Οι έξυπνες αυτές επινοήσεις των φυτών, στηρίζονται στις ανάγκες του επικονιαστή στόχου όσον αφορά την τροφή, τη συνεύρεση, τη στέγη και την αναπαραγωγή. Η οσμή του άνθους, ο χρωματισμός του, οι βαθιές εγκολπώσεις στο σχήμα του, η ποικιλομορφία, το μέγεθος, η κατασκευή, η ώρα και η εποχή της άνθησης, επιστρατεύονται από το φυτό για την προώθηση της σταυρεπικονίασης. Η αμοιβή του επικονιαστή από το φυτό καθορίζεται σύμφωνα με τον κ. Θρασυβούλου από τις ανάγκες και τις συνήθειες του επιλεγμένου επικονιαστή, καθώς επίσης και τον ανταγωνισμό με τα άλλα φυτά. Ο επικονιαστής από την πλευρά του, αναπτύσσει μορφολογικές δομές, συνήθειες και συμπεριφορά, προκειμένου να εκμεταλλευτεί την προσφορά των φυτών σε «μια αυστηρή σχέση αλληλεξάρτησης, που η παρουσία τού ενός προϋποθέτει απαραίτητα και την παρουσία του άλλου» λέει.
Βέβαια, όπως επισημαίνει ο ίδιος, φυτά που αναπτύσσονται σε φτωχά εδάφη, δυσκολευόμενα να προσφέρουν θρεπτική αμοιβή, αναγκάζονται να... ξεγελάσουν τον επικονιαστή τους, μιμούμενα οσμές που χρησιμοποιούν τα έντομα για να επικοινωνήσουν μεταξύ τους, να συζευχθούν ή ακόμη και να αποθέσουν τα αβγά τους. Χαρακτηριστική περίπτωση, αποτελεί αυτή της ορχιδέας, που αποτελεί ένα είδος φυτού που διακρίνεται για τις έξυπνες επινοήσεις του.
Μεταξύ των εντόμων επικονιαστών οι μέλισσες παίζουν τον καθοριστικότερο ρόλο. Τα φυτά που επικονιάζονται από πεταλούδες έχουν συνήθως άνθος κόκκινου χρώματος και δεν έχουν άρωμα και αυτό, σύμφωνα με τον κ. Θρασυβούλου, συμβαίνει, επειδή «οι πεταλούδες έχουν πολύ δυνατή όραση και ελκύονται από το κόκκινο, αλλά δεν έχουν όσφρηση και δεν χρειάζονται το άρωμα, σε αντίθεση με τις μέλισσες, που δεν βλέπουν το κόκκινο, αλλά έχουν ισχυρή όσφρηση».
Σε ό,τι αφορά τα φυτά που επικονιάζονται από μέλισσες, ο ίδιος εξήγησε ότι αυτά έχουν συχνά κίτρινο ή κιτρινωπό χρώμα και πολύ υψηλά σάκχαρα, που χρειάζονται οι μέλισσες για να παρασκευάσουν το μέλι τους. Το βαμβάκι, όταν ανθίζει, έχει χρώμα κρεμ και όταν επικονιαστεί από τις μέλισσες, γίνεται κόκκινο, δίνοντας έτσι το σήμα στο έντομο ότι «έχουμε τελειώσει από εδώ».
Επιπλέον, όπως αναφέρει ο καθηγητής Μελισσοκομίας, τα είδη που επικονιάζονται με σκαθάρια, τα οποία δεν μπορούν να αιωρηθούν στον αέρα και να πετάξουν, έχουν σχήμα πιάτου -όπως είναι οι μαργαρίτες- και ανταποδίδουν με άφθονη γύρη.
Βασιλικός πολτός και γύρη με «ταυτότητα» και το... δηλητήριο
Σε αναμονή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να ανάψει το «πράσινο φως» και να αποκτήσουν «ταυτότητα» τα (ελληνικά) προϊόντα βασιλικός πολτός και γύρη, εξέλιξη που «αποτελεί για τη χώρα μας πανευρωπαϊκή πρωτιά», βρίσκονται ακόμη οι Έλληνες μελισσοκόμοι. Σύμφωνα με τον κ. Θρασυβούλου, ο σχετικός φάκελος για τον βασιλικό πολτό έχει αποσταλεί στην ΕΕ εδώ και δύο χρόνια -ύστερα από 9ετή έρευνα, η οποία απαιτήθηκε για την κατάρτιση του πίνακα με τα ποιοτικά κριτήρια- ενώ ο άλλος, για τη γύρη, πρόκειται να ακολουθήσει άμεσα την ίδια οδό.
Η ολοκλήρωση της διαδικασίας, όπως σημειώνει ο καθηγητής, θα λειτουργήσει ευεργετικά ως προς την παύση ή έστω περιορισμό των ελληνοποιήσεων που παρατηρούνται στον κλάδο, ενώ -όπως λέει- «η ιχνηλασιμότητα των προϊόντων μελιού αποτελεί δικλείδα ασφαλείας για τους επαγγελματίες στον χώρο συνολικά». Ενδεικτικά αναφέρει ότι στην Ελλάδα έχει ταυτοποιηθεί ο βασιλικός πολτός σε 34 περιοχές της Ελλάδας και έχουν πιστοποιηθεί 57 επαγγελματίες.
Μεταξύ άλλων, ο κ. Θρασυβούλου επισημαίνει ότι οι εμπλεκόμενοι με τον κλάδο μελιού στην Ελλάδα είναι ιδιαίτερα ενεργητικοί και πρωτοπόροι και ότι μέσα στο 2018 πρόκειται να ολοκληρωθεί έρευνα που διενεργείται τα τελευταία δύο χρόνια για τη σχέση διατροφής της μέλισσας με το δηλητήριο που παράγει. Διευκρινίζει, μάλιστα, ότι για τη λήψη του δηλητηρίου από τις μέλισσες, η συσκευή που χρησιμοποιείται είναι ελληνική πατέντα.
Όπως εξηγεί ο ίδιος, το δηλητήριο της μέλισσας είναι ένα προϊόν της κυψέλης που στην Ελλάδα εισάγεται με την μορφή φαρμακευτικών σκευασμάτων, για την απευαισθητοποίηση ατόμων με αλλεργία στις μέλισσες, αφού η συγκεκριμένη αγορά είναι ακόμη «κλειστή». Επισημαίνει ακόμη ότι από τα ερευνητικά δεδομένα στη χώρα προέκυψε ότι βασικός παράγοντας τόσο για την πραγματοποίηση της συλλογής, όσο και για την ποσότητα του δηλητηρίου, είναι η γενετική προδιάθεση του μελισσιού, καθώς βρέθηκε ότι υπάρχει θετική συσχέτιση μεταξύ της επιθετικότητας και της παραγόμενης ποσότητας. Τα μελίσσια μπορούν να δώσουν αυξημένη ποσότητα δηλητηρίου στα τέλη άνοιξης με αρχές φθινοπώρου, «γεγονός που δικαιολογείται από την αυξημένη ποσότητα γύρης που έχει συλλεχθεί από τις μέλισσες σε αυτά τα χρονικά διαστήματα».
Τέλος, όπως αναφέρει ο καθηγητής, επιστήμονες και επαγγελματίες του κλάδου είναι έτοιμοι για τον χαρακτηρισμό άλλων πέντε αμιγών κατηγοριών ελληνικού μελιού (έχουν ήδη χαρακτηριστεί οκτώ). Τονίζει, δε, ότι έχει ήδη ζητηθεί από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων να πάρει το πράσινο φως από την ΕΕ για την προστασία των εγχώριων φυλών μέλισσας στην Ελλάδα. «Έχουμε τη μακεδονική φυλή μέλισσας που εντοπίζεται σε περιοχές από τη Λάρισα και προς Βόρεια, την κεκροπία προς τα Νότια και την κάρνικα που εμφανίζεται στα νησιά. Υπήρχε και μια κρητική φυλή, η οποία όμως εξαφανίστηκε πλέον» λέει.
Όλα τα δεδομένα για τις «ευφυείς επινοήσεις» των φυτών, αλλά και τη συμπεριφορά και το έργο της μέλισσας θα τεθούν επί τάπητος, την Τετάρτη, 18/10, στο πλαίσιο του 28ου Συνεδρίου της Ελληνικής Εταιρείας της Επιστήμης των Οπωροκηπευτικών (ΕΕΕΟ), που ξεκινά σήμερα με την εγγραφή των συνέδρων. Το Συνέδριο οργανώνεται από το Τμήμα Γεωπονίας του ΑΠΘ, θα διαρκέσει έως και την Παρασκευή, 20 Οκτωβρίου, και στη διάρκεια των εργασιών του θα παρουσιαστούν περισσότερες από 300 εισηγήσεις από 270 συνέδρους σε θεματικές ενότητες, όπως μεταξύ άλλων: δενδροκομία, λαχανοκομία, αμπελουργία, ανθοκομία-αρχιτεκτονική τοπίου, μελισσοκομία και τα αρωματικά φυτά.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
