του Αριστείδη Βικέτου *

30 Ιουνίου 2017 ♦ Η σημερινή μέρα εκτιμάται ότι θα είναι καθοριστική, είτε θετικά, είτε αρνητικά, για την έκβαση της διάσκεψης για το Κυπριακό στο Κραν Μοντανά.

Κι' αυτό, γιατί σήμερα στην πενταμερή διάσκεψη, που επιλαμβάνεται του ακανθώδους θέματος της ασφάλειας και των εγγυήσεων, θα εμπλακεί προσωπικά ο γ.γ. του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουντέρες. Αναλυτές υποστηρίζουν ότι ο κ. Γκουντέρες θα έπρεπε να βρίσκεται στο ελβετικό θέρετρο από την πρώτη μέρα της διάσκεψης, αφού είναι αυτός που την συγκάλεσε. Επίσης, με την παρουσία του από την αρχή της διάσκεψης θα είχαν αποφευχθεί κάποια «παρατράγουδα», που δημιούργησε ο ειδικός σύμβουλος του για το Κυπριακό Έσπεν 'Αιντα. Ο τελευταίος, αν και από πλευράς γ.γ. του ΟΗΕ, δηλώνεται ότι έχει την «πλήρη στήριξη» του κ. Γκουντέρες έχει διαπράξει σωρεία λαθών και ερασιτεχνικών χειρισμών, ως ένα από τα πολλά αναφέρουμε το ζήτημα με το προσχέδιο του εγγράφου του για την ασφάλεια και τις εγγυήσεις. Ζήτημα, που προκάλεσε τις έντονες αντιδράσεις του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών, Νίκου Κοτζιά, του προέδρου Αναστασιάδη και άλλων. Ακόμη και η τουρκική πλευρά σε ορισμένες περιπτώσεις έχει εκφράσει - σωστά ή λανθασμένα- δυσαρέσκεια για χειρισμούς του κ. 'Αιντα. Ίσως, αναφέρουν κάποιοι, πέραν των λαθών του, ο κ. 'Αιντα δεν θα έπρεπε να είχε εμπλακεί στην παρούσα διάσκεψη, αφού τέλος Ιουλίου θα αποχωρήσει για να κατέλθει ως υποψήφιος στις βουλευτικές εκλογές στην Νορβηγία, που θα γίνουν τον Σεπτέμβριο.

Η χθεσινή τοποθέτηση του Τούρκου ΥΠΕΞ, Μεβλούτ Τσαβούσογλου στα τρία ερωτήματα του βοηθού γ.γ. του ΟΗΕ για την ασφάλεια και τις εγγυήσεις και η δημόσια δήλωση « είναι ένα όνειρο» η ελληνοκυπριακή πλευρά και η Ελλάδα να αναμένουν την κατάργηση των εγγυήσεων και την απόσυρση τον τουρκικών στρατευμάτων «πάγωσε» το κλίμα της διάσκεψης. Ωστόσο, αφήνεται να αιωρείται ότι ίσως σήμερα ή αύριο στην παρουσία του γ.γ. του ΟΗΕ, ο οποίος δεν είναι βέβαιο ότι θα είναι και αύριο στην διάσκεψη, η 'Αγκυρα να βελτιώσει την πρόταση της για την ασφάλεια και τις εγγυήσεις. Η βελτίωση όμως δεν θα αφορά την ουσία για να προσεγγίσει τις ελληνικές θέσεις, αλλά θα είναι μια κίνηση με στόχο να κερδίσει τις εντυπώσεις και να φανεί ως διαλλακτική.

Με τα δεδομένα αυτά, αλλά και την γενικότερη κατάσταση στην Τουρκία, εκτιμάται ότι το Κυπριακό δεν είναι αυτή την ώρα στις προτεραιότητες του κ. Ερντογάν και ότι η όποια πραγματική κίνηση- θετική ή αρνητική- θα είναι συνάρτηση κέρδους ή απώλειας για τον ίδιο στο θέμα της Συρίας και στο Κουρδικό.

Όσοι βλέπουν ρεαλιστικά τα πράγματα αντιλαμβάνονται ότι δεν θα υπάρξει συνολική λύση του Κυπριακού στο Κραν Μοντανά, διότι θα παραμείνουν σε εκκρεμότητα σημαντικά ζητήματα της εσωτερικής πτυχής: εδαφικό, περιουσιακό, διακυβέρνηση. Επίσης, πρέπει να γίνει η σύνταξη των συνταγμάτων (ομοσπονδιακού κράτους και πολιτειών) και των βασικών νομοθεσιών.

Στην καλύτερη των περιπτώσεων το μέγιστο που μπορεί να επιτευχθεί στο Κραν Μοντανά, δεδομένου ότι θα υπάρξει πολιτική βούληση από την 'Αγκυρα, είναι να υπάρξουν εποικοδομητικά αποτελέσματα στη συζήτηση των κεφαλαίων ασφάλεια-εγγυήσεις, που θα κρίνουν κατά πόσο η παρούσα διαδικασία θα έχει θετικό αποτέλεσμα και θα μπορεί να συνεχιστεί στην Νέα Υόρκη τον Σεπτέμβριο.

πρέπει να τονιστεί ότι ο πρόεδρος Αναστασιάδης, σύμφωνα και με τις πρόσφατες δηλώσεις στο ΑΠΕ-ΜΠΕ του Κύπριου κυβερνητικού εκπροσώπου, Νίκου Χριστοδουλίδη, δεν θα αποδεχθεί στην διάσκεψη μια λεγόμενη ενδιάμεση συμφωνία για το Κυπριακό. Στόχος της ελληνοκυπριακής πλευράς είναι η συνολική λύση του Κυπριακού προβλήματος. Αν δεν υπάρξει ένα βήμα στο Κραν Μοντανά, είναι υπαρκτός ο κίνδυνος να καταρρεύσει πλήρως η διαπραγματευτική διαδικασία.

Σημαντικό ζήτημα για την Λευκωσία και την Αθήνα είναι μέσα από την λύση του Κυπριακού να διασφαλίζεται η συνέχεια της Κυπριακής Δημοκρατίας. Στην πενταμερή ο πρόεδρος Αναστασιάδης έχει τονίσει ότι εκπροσωπεί την Κυπριακή Δημοκρατία. Στις συζητήσεις για την εσωτερική πτυχή συνομιλεί με τον Τουρκοκύπριο ηγέτη, Μουσταφά Ακιντζί, ως ηγέτης της ελληνοκυπριακής κοινότητας.

Ένας πρόσθετος λόγος, που διασφαλίζει την συνέχεια της Κυπριακής Δημοκρατίας, είναι η ότι δεν καταργείται η Συνθήκη Εγκαθίδρυσης του 1960 μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου της Μεγάλης Βρετανίας, της Ελλάδος, της Τουρκίας και της νεοσύστατης τότε Κυπριακής Δημοκρατίας. Σχετικά με την Συνθήκη Εγκαθιδρύσεως δεν υπάρχει συνταγματική πρόνοια. Στην υπόθεση «Ex parte Samuel N. Samuel 3 R.S.C.C. 76» το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι: «Η Συνθήκη Εγκαθιδρύσεως δεν αποτελεί μέρος του Συντάγματος. Τα άρθρα 181, 195 και 198 του Συντάγματος δεν αφήνουν περιθώρια ως προς το σημείο αυτό». Συνεπώς μ η Συνθήκη Εγκαθίδρυσης θα παραμείνει ως έχει . Ουδείς, ούτε η τουρκική πλευρά, την αμφισβήτησε. Η Συνθήκη αυτή ρυθμίζει την νομική βάση της παρουσίας των Βρετανικών βάσεων στην Κύπρο. Στην παρούσα φάση το θέμα της κατάργησης των Βρετανικών βάσεων δεν είναι μέρος της λύσης του Κυπριακού, αλλά ένας μεταγενέστερος στόχος.

Ο θόρυβος, που δημιουργήθηκε από το αποσυρθέν τελικά προσχέδιο εγγράφου του κ. 'Αιντα, αφορούσε μια νέα Συνθήκη για την εφαρμογή της λύσης. Τη Συνθήκη αυτή θα υπέγραψαν οι εγγυήτριες δυνάμεις και η επανενωμένη Κύπρος. Δηλαδή, η νέα κατάσταση πραγμάτων, που θα προκύψει από τη συμφωνία και όχι η Κυπριακή Δημοκρατία. Η υπογραφή της Συνθήκης από τις εγγυήτριες δυνάμεις σαφώς και δημιουργεί ερωτηματικά, καθώς ως γνωστό η Αθήνα και η Λευκωσία υποστηρίζουν λύση χωρίς εγγυήσεις.

Στην απόσυρση του προσχεδίου εγγράφου 'Αιντα ήταν καθοριστική, πέραν της επιστολής του προέδρου Αναστασιάδη, και η επιστολή του Έλληνα ΥΠΕΞ, Νίκου Κοτζιά.

Η επίτευξη βιώσιμης και λειτουργικής λύσης του Κυπριακού δεν είναι εύκολη υπόθεση. Απαιτείται αρ- ραγές μέτωπο μεταξύ των Ελληνοκυπρίων και η συνέχιση της αρμονικής συνεργασίας Λευκωσίας-Αθηνών. Ας ελπίσουμε ότι οι επόμενες μέρες θα ανοίξουν ένα «παράθυρο» για μόνιμη λύση του Κυπριακού προς όφελος Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, η οποία θα οδηγήσει και σε εξομάλυνση τις ελληνοτουρκικές σχέσεις.

*Ο Αριστείδης Βικέτος είναι δημοσιογράφος, ανταποκριτής του ΑΠΕ-ΜΠΕ στην Κύπρο

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ