της Erika Solomon
6 Ιουνίου 2017 ♦ Το Κατάρ πλήρωσε ένα δισεκατομμύριο δολάρια για την απελευθέρωση μελών της βασιλικής του οικογένειας οι οποίοι είχαν απαχθεί στο Ιράκ όπου είχαν πάει για κυνήγι.
Και αυτός ήταν ένας από τους λόγους που οδήγησαν στη δραματική απόφαση χωρών του Κόλπου να διακόψουν τις σχέσεις τους με την Ντόχα.
Μέλη οργανώσεων στην περιοχή και κυβερνητικοί αξιωματούχοι είπαν στους Financial Times ότι η Ντόχα κατέβαλε αυτά τα χρήματα για να απελευθερωθούν 26 μέλη μιας κυνηγετικής αποστολής στο νότιο Ιράκ και άλλα 50 άτομα που είχαν συλληφθεί από τζιχαντιστές στη Συρία. Σύμφωνα με τις πηγές αυτές, η κυβέρνηση του Κατάρ πλήρωσε δύο από τις κυριότερες δυνάμεις που περιλαμβάνονται στις «μαύρες λίστες» της Μέσης Ανατολής: ένα παρακλάδι της αλ-Κάιντα που πολεμά στη Συρία και αξιωματούχους της ιρανικής ασφάλειας.
Η συμφωνία αυτή έγινε τον Απρίλιο και προκάλεσε μεγάλη ανησυχία στους γείτονες του Κατάρ για τον ρόλο της μικρής αυτής χώρας σε μια περιοχή που μαστίζεται από ανταγωνισμούς και συγκρούσεις. Το αποτέλεσμα ήταν η Σαουδική Αραβία και οι σύμμαχοί της να λάβουν την απροσδόκητη απόφαση να διακόψουν τις διπλωματικές τους σχέσεις με την Ντόχα.
Το Κατάρ αρνείται ότι στηρίζει τρομοκρατικές οργανώσεις και ανακοίνωσε ότι οι κατηγορίες των γειτόνων του είναι ανυπόστατες. Αν και η κυβέρνηση αρνείται επισήμως να σχολιάσει τις πληροφορίες για τα λύτρα, ένας αξιωματούχος που πρόσκειται σε αυτήν αναγνώρισε ότι καταβλήθηκαν. Δήλωσε όμως άγνοια για το ακριβές ποσό.
Το Κατάρ, ένας σύμμαχος των ΗΠΑ που φιλοξενεί μια αμερικανική στρατιωτική βάση, έχει προκαλέσει επανειλημμένα την οργή των γειτόνων του, που το κατηγορούν για απρόβλεπτη συμπεριφορά. Ο μεγαλύτερος εξαγωγέας υγροποιημένου φυσικού αερίου στον κόσμο έχει αξιοποιήσει τον τεράστιο πλούτο του για να ενισχύσει τις σχέσεις του με όλες τις μεγάλες δυνάμεις, από τη Βρετανία και τις Ηνωμένες Πολιτείες μέχρι την Ιαπωνία. Οι επικριτές του όμως το κατηγορούν ότι προσπαθεί να παίξει ένα ρόλο που δεν ανταποκρίνεται στο διπλωματικό του βάρος και ότι χρησιμοποιεί το κανάλι Αλ Τζαζίρα ως προπαγανδιστικό εργαλείο.
Η Ντόχα είχε στο παρελθόν επαφές με διάφορες οργανώσεις, από τους αντάρτες του Νταρφούρ μέχρι τους Ταλιμπάν του Αφγανιστάν και τη Χαμάς της Γάζας. Το επίσημο επιχείρημα ήταν ότι προσπαθούσε να παίξει μεσολαβητικό ρόλο σε διάφορες περιφερειακές συγκρούσεις. Οι επικριτές της όμως, με πρώτη τη Σαουδική Αραβία και τα Ενωμένα Αραβικά Εμιράτα, την κατηγορούν ότι χρησιμοποιεί αυτές τις επαφές για να τα έχει καλά με όλους και ότι χρηματοδοτεί εξτρεμιστικές ισλαμιστικές οργανώσεις στη Λιβύη και τη Συρία. Απόδειξη, η πρόσφατη συμφωνία για τους ομήρους.
«Αν θέλετε να καταλάβετε πώς το Κατάρ χρηματοδοτεί τους τζιχαντιστές, είναι αρκετό να δείτε αυτή τη συμφωνία», δηλώνει ένα στέλεχος της συριακής αντιπολίτευσης που έχει λάβει μέρος σε διαπραγματεύσεις για ανταλλαγή ομήρων στη Συρία. «Και δεν είναι η πρώτη φορά. Εχουν γίνει κι άλλες τέτοιες συμφωνίες από την αρχή του πολέμου μέχρι σήμερα».
Οι Financial Times μίλησαν με ανθρώπους που αναμίχθηκαν στις διαπραγματεύσεις για την απελευθέρωση των ομήρων του Κατάρ. Και έμαθαν ότι καταβλήθηκαν 700 εκατομμύρια δολάρια σε Ιρανούς και σιίτες συμμάχους τους στο Ιράκ, καθώς και 200 με 300 εκατομμύρια σε ισλαμιστικές οργανώσεις της Συρίας, και κυρίως στην οργάνωση Ταχρίρ αλ-Σαμ που έχει σχέσεις με την αλ-Κάιντα. Αυτό που ενόχλησε περισσότερο τους γείτονες του Κατάρ στον Κόλπο, πάντως, ήταν το πρώτο μέρος της συμφωνίας, που αφορά την πληρωμή λύτρων στο Ιράν.
Η ιστορία ξεκίνησε όταν μια ιρακινή σιιτική οργάνωση που στηρίζεται από το Ιράν, γνωστή ως Κατα’έμπ Χεζμπολάχ, απήγαγε πολίτες του Κατάρ τον Δεκέμβριο του 2015. Οπως φαίνεται, οι όμηροι αυτοί κρατήθηκαν στο Ιράν. Σύμφωνα με δύο διπλωμάτες, ο σκοπός της απαγωγής ήταν να αποκτήσει το Ιράν έναν μοχλό πίεσης για την απελευθέρωση σιιτών μαχητών που είχαν απαχθεί από την εξτρεμιστική σουνιτική οργάνωση Ταχρίρ αλ-Σαμ στη Συρία.
Η ανταλλαγή των ομήρων είχε επίσης σχέση με την εκκένωση τεσσάρων πόλεων στη Συρία, από τις οποίες οι δύο είχαν περικυκλωθεί από τζιχαντιστές και οι άλλες δύο από Σιίτες. Ενας δυτικός διπλωμάτης είπε ότι το Κατάρ απέκτησε έτσι ένα πρόσχημα για να χρηματοδοτήσει τη συμφωνία για την απελευθέρωση των ομήρων του. «Το Ιράν και το Κατάρ αναζητούσαν για καιρό ένα πρόσχημα και τελικά το βρήκαν», τόνισε.
Σύμφωνα με δύο στελέχη της συριακής αντιπολίτευσης που έχουν επαφή με τις οργανώσεις που πληρώθηκαν, το Κατάρ χρησιμοποίησε τη συμφωνία για την εκκένωση των πόλεων προκειμένου να πληρώσει 120 με 140 εκατομμύρια δολάρια στην Ταχρίρ αλ-Σαμ. Αλλα 80 εκατομμύρια καταβλήθηκαν στην ισλαμιστική οργάνωση Αχράρ αλ-Σα.
«Οι Καταρινοί πληρώνουν τους πάντες. Και τι πετυχαίνουν; Να φέρουν την καταστροφή μας», είπε ο διοικητής μιας συριακής αντάρτικης οργάνωσης.
Σιίτες μαχητές του Ιράκ, που υποστηρίζονται από την Τεχεράνη, λένε ότι το Ιράν έλαβε περίπου 400 εκατομμύρια δολάρια και έδωσε ένα μερίδιο σε αυτούς. Η συμφωνία όμως δεν τους ικανοποίησε και γι’αυτό αποφάσισαν να αποκαλύψουν τις λεπτομέρειές της. «Οι Ιρανοί πήραν το μερίδιο του λέοντος», λέει ένας από αυτούς.
«Ισως όλη αυτή η συμφωνία για τους ομήρους να ήταν ένας κακός υπολογισμός», λέει ο Γκερντ Νόνεμαν, καθηγητής διεθνών σχέσεων στο Georgetown University του Κατάρ. «Ο σκοπός ενδεχομένως να ήταν μόνο η απελευθέρωση των ομήρων και όχι η διοχέτευση χρημάτων στο Ιράν».
Ένα άλλο σκοτεινό κεφάλαιο αυτής της συμφωνίας είναι οι δηλώσεις του πρωθυπουργού του Ιράκ Χαϊντάρ αλ-Αμπάντι τον περασμένο Απρίλιο ότι η κυβέρνησή του κατέσχεσε εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια που ανακαλύφθηκαν σε καταρινά αεροσκάφη. Δεν είναι σαφές αν το ποσό αυτό είναι μέρος της προαναφερθείσας συμφωνίας ή κάτι άλλο.
«Τα χρήματα βρίσκονταν σε βαλίτσες. Μπορείτε να το διανοηθείτε;», λέει ανώτατος αξιωματούχος.
(*) Η Ερικα Σόλομον είναι ανταποκρίτρια των Financial Times στη Βηρυτό
Πηγή: Financial Times - ΑΠΕ-ΜΠΕ
